خبرنگاران احیای تالاب ها با تدبیر دولت - آخرین خبر

دولت یازدهم نخستین دولت محیط زیستی است که اولین مصوبه آن محیط زیستی و با موضوع احیای دریاچه ارومیه بود اما دولت تدبیر و امید به همین بسنده نکرد بلکه در راستای اهمیت دادن به مقوله محیط زیست گام بعدی را برای حفظ تالاب ها برداشت و برای اولین بار حقابه این اکوسیستم های آبی را به رسمیت شناخت به طوری که بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به مشخص میزان حقابه تالاب ها و وزارت نیرو مکلف به تامین آن شده است.

در راستای این وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست حقابه 34 تالاب را مشخص تکلیف نموده و تعدادی را هم در دست مطالعه دارد، همچنین بر اساس مصوبه دولت وزارت نیرو باید حداقل سالانه 11 میلیارد متر مکعب آب برای حقابه تالاب ها پیش بینی کند اما در این میان بعضی چالش ها برای رسیدن حقابه به تالاب ها وجود دارد که نحوه بهره برداری از منابع آبی یکی از مهمترین این چالش ها است.

علی ارواحی مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران به خبرنگار محیط زیست خبرنگاران گفت: ایران یک کشور خشک و نیمه خشک است شاید در مقاطعی از لحاظ بارش شرایط خوبی در کشور داشته باشیم و به در پی آن شرایط تالاب ها هم بهتر گردد اما عمدتا با شرایط خشکسالی روبرو می شویم و احتیاج است که برای اصلاح نظام بهره برداری هوشیار باشیم یعنی اکنون یکی از عمده ترین بهره برداری هایی که در عرصه منابع آبی داریم بحث کشاورزی است موضوع این است که کشاورزی به شکل فعلی نه تنها برای تالاب ها خطرناک است بلکه افت سفره های آب زیر زمینی در دشت های زیادی را به همراه داشته بنابراین احتیاجمند این است که شکل فعلی کشاورزی به شکل سازگارتری با منابع آبی و فرصت هایی که داریم اتفاق بیفتد.

وی اضافه کرد: ما به عنوان طرح حفاظت از تالاب های ایران از سال 1384 بحث پیاده سازی مدیریت زیست بومی در تالاب ها را شروع کردیم که این موضوع با همکاری دست اندرکاران کلیدی از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو ، جهاد کشاورزی، وزارت کشور و سایر دستگاه های مرتبط انجام شد که در این راستا کار بر روی سه تالاب پریشان، شادگان و ارومیه را شروع کردیم و برنامه مدیریت این تالاب ها تهیه و تصویب شد که ما حصل دستاوردهای ما یاری کرد که این رویکرد بتواند به سایر تالاب ها تعمیم یابد.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: از 34 تالابی که برای تهیه برنامه زیست بومی در دستور کار نهاده شد برنامه 18 تالاب تهیه و به تصویب شورای برنامه ریزی استان ها رسید و توسط استاندار ابلاغ شد که بر اساس آن مسوولیت دستگاه ها و دست اندرکاران در این برنامه مشخص شد و برای اجرا به آنها ابلاغ شد، برنامه مدیریت زیست بومی 16 تالاب دیگر نیز در حال تدوین است اما هنوز این فرایند تکمیل نشده است.

ارواحی ادامه داد: در تالاب هایی که برنامه مدیریت مصوب دارند بخش های مختلف کوشش می نمایند در راستای مسوولیت های خود اقداماتی را عملیاتی نمایند که یکی از این برنامه ها مشخص حقابه است که در چند سال اخیر برای تعدادی از تالاب ها مشخص شده که مطالعات میزان حقابه توسط سازمان حفاظت محیط زیست صورت گرفته و تامین آن توسط وزارت نیرو و شرکت های آب منطقه ای صورت می گیرد.

وی گفت: همچنین بر روی اصلاح شیوه های بهره برداری نیز اقداماتی در حال اجرا است، به عنوان مثال ستاد احیای دریاچه ارومیه در حوضه آبریز این دریاچه اقدامات زیادی انجام داده است، در کنار آن طرح حفاظت از تالاب های ایران هم توانسته موضوع کشاورزی پایدار را در 150 روستا پیاده سازی کند البته این حجم در مقیاس پایلوت است و دولت می تواند از دستاوردهای آن استفاده کند.

ارواحی اضافه کرد: از جمله دیگر فعالیت هایی که رخ داده بحث ارتقاء سطح آگاهی و مشارکت دست اندرکاران در تالاب هایی است که برنامه مدیریت مصوب دارند که توسط ادارات کل محیط زیست استان ها، طرح حفاظت از تالاب ها و سازمان حفاظت محیط زیست فعالیت هایی صورت گرفته و شاهد این هستیم که اکنون سطح آگاهی مردم درباره تالاب ها نسبت به گذشته بالاتر رفته است.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: یکی دیگر از فعالیت هایی که در تالاب های دارای برنامه مدیریت مصوب رخ داده این است که برنامه های سیپا تهیه شده است، فعالیت این برنامه در زمینه آگاهی رسانی، ارتباطات، دانش و ارتقاء سطح مشارکت ها است که ادارات کل محیط زیست استان ها و سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای آن نقش دارند و طرح حفاظت از تالاب ها نیز در این برنامه نقش تسهیلگری دارد.

وی توضیح داد: به طور کلی طرح حفاظت از تالاب های ایران نقش تسهیل گری و پیاده سازی مدیریت یکپارچه در تالاب ها را دارند در واقع فعالیت های اجرایی را بخش های اجرایی دست اندرکار انجام می دهد و ما تسهیلگری می کنیم تا در فرایند اجرا همگرایی و هم افزایی اتفاق بیفتد.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: موضوعی که می توان در این زمینه پیشنهاد داد موضوع نظام های بهره برداری است، کنار آن موضوع دیگری که وجود دارد بحث تامین حقابه ها است که بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست حقابه یا همان احتیاج آبی تالاب های زیادی را مشخص نموده است، بحث تخصیص این احتیاج آبی و حقابه ها موضوع بسیار مهمی است که بتوانیم بهره برداری ها را متناسب با امکانات و پتانسیل حوضه تعریف کنیم و از طرفی بتوانیم این منابع آبی تالاب ها را ببنیم.

ارواحی گفت: یک بحث دیگر این است که به علت تغییر کاربری ها شرایط طبیعی در عرصه ها به هم خورده و این موضوع باعث شد اگر فصل پربارشی داریم لزوما آن بارش ها به شکل مناسبی به تالاب نرسد اینکه تا حد امکان شرایط را به شرایط طبیعی برگردانیم، در کشور چندین تالاب داریم که به علت احداث زه کش ها و مسدود شدن مسیل ها آن عرصه کارکرد خود را به لحاظ انتقال جریانات سیلابی از دست داده است با این حساب از یک طرف تالاب از آب بی نصیب مانده و از طرف دیگر شاهد این هستیم که وقتی سیلاب اتفاق می افتد خسارات زیادی به مناطق مسکونی، صنعتی و سایر موارد وارد می گردد و آب زیادی هدر می رود.

وی اضافه کرد: به نظر می رسد احتیاج داریم که بر روی الگوهای اقتصادی که بتواند با منابع آبی ما سازگارتر باشد بیشتر کار کنیم، برای مثال باید بر روی روینمودهایی مانند طبیعت گردی جامعه محور یا گردشگری پایدار و جامعه محور کار کنیم یعنی شکلی از طبیعت گردی که از یک طرف کاملا ملاحظات حفاظت از تالاب را رعایت کند و از طرفی فرصت انتفاع مستقیم برای جامعه محلی را فراهم کند، یعنی اینکه به این صورت که نباشد یک سرمایه گذار از پایتخت بیاید و منافع اقتصادی را نصیب گردد بلکه به شکلی یاری کنیم که این منافع اقتصادی بتواند در همان منطقه و همان عرصه به جامعه محلی برسد تا انگیزه ای گردد که جامعه محلی خود از تالاب حفاظت کند.

ارواحی درباره اینکه سهم سیلاب ها و عملکرد دستگاه ها در پر آب شدن تالاب ها گفت: سخت است بتوان گفت که وسعت کنونی تالاب ها چقدر از بارش ها و چقدر از کارنمودها است، البته قطعا نقش بارش ها پررنگ بوده و برای همین بر روی تامین حقابه ها تاکید می کنیم و شرایط فعلی یک شرایط استثنایی است، ما یک کشور خشک و نیمه خشک هستیم با واقعیتی مانند محدودیت منابع آبی روبرو هستیم و احتیاج است که هم شکل بهره برداری را اصلاح کنیم و هم سهمی را برای تالاب ها قائل شویم که این سهم می تواند با مدیریت بهره برداری صورت گیرد یعنی به عنوان مثال بتوانیم تعادلی را بین بهره برداری و حفاظت از تالاب برقرار کنیم.