شاخص سهام از محدوده قرمز به قله جدید بازگشت؛ راز صعود افسارگسیخته بورس تهران - آخرین خبر

به گزارش خبرنگاران فاطمه اسماعیلی خبرنگار بورس در این باره نوشتیکی از مهم ترین اهرم های تغییر جهت روز گذشته شاخص سهام اما مانور مجدد روی موضوع تجدید ارزیابی دارایی بنگاه های بورسی بود. موضوعی که دیروز در بعضی از سهام به نوسان قیمتی از صف فروش به صف خرید منتهی شد. در این شرایط به نظر می رسد بورس بازان به خریداران ملک تبدیل شده اند اما خرید سهام یک شرکت که قصد تجدید ارزیابی دارایی های خود را دارد را به دلایلی به دادوستد در بازار مسکن ترجیح داده اند.

راز صعود افسارگسیخته سهام

دقیقا یک سال پیش بود که جهانی اقتصاد در گزارشی تحت عنوان آزمون دارایی ها در بورس تهران خبر از بروز نشانه هایی از تغییر ذائقه بورس بازان و امیدی که خریداران سهام به ارزندگی نمادهایی که به دلیل افزایش زیان انباشته به سمت تجدید ارزیابی دارایی های خود رفته اند، سخن به میان آورد. این مهم از همان زمان تا به امروز ادامه پیدا کرد و در برهه های مختلف به عامل رشد قیمت سهام بدل شد. فعالان بازار خرد شدن قیمت سهم به دنبال افزایش سرمایه سنگین را به عنوان پتانسیلی برای رشد قیمت قلمداد می نمایند. دیدگاهی که درست یا غلط به فضای حاکم بر اقتصاد کشور از دهه های گذشته تا به امروز بازمی گردد.

نکته ای کاملا واضح درخصوص افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها (به روز کردن ارزش دارایی های تحت تملک شرکت)، اما اختصاص حجم زیادی از دارایی شرکت ها در ملک و زمین است. در واقع این دو دارایی هستند که با ارزش بالایی که با توجه به تورم های سال گذشته در بازار مسکن در اختیار دارند، در مرکز توجه شرکت های بورسی نهاده شده اند. از این رو سهام بسیاری از شرکت های بورسی با خبر افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی یا با رونمایی از دارایی های گران قیمت (عمدتا زمین و ملک) جهت صعودی را در پیش می گیرند. شرایطی که می تواند سبب سرایت حباب ملک به بازار سهام گردد. این درحالی است که اگر کلیه شرکت ها بخواهند رویه افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی ها را در پیش بگیرند (که درحال حاضر نیز بخش زیادی از بنگاه های بورسی را در برگرفته است)، مطابق با الگویی که در ذهن معامله گران بورسی نقش بسته است، باید در انتظار رشد غیرقابل توجیه قیمت سهام در بورس تهران باشیم.

برای تشریح دقیق تر این موضوع می توان به تحلیل های کلاسیک رجوع کرد که اذعان دارد دارایی از ارزش جایگزینی برخوردار بوده و در نهایت می تواند تبدیل به درآمد گردد. از این رو در وهله اول، بازدهی یک دارایی است که مفهوم پیدا می نماید. حال درخصوص بازار سرمایه، رویه ارزش گذاری سهام براساس دارایی های موجود در هر شرکت را می توان از جنبه های مختلف مورد آنالیز قرار داد. بر این اساس می توان سناریوهای مختلف را برای سنجش ارزندگی سهام شرکت ها مورد آنالیز قرار داد. اما نکته مشترک در تمامی این روش ها، اذعان به عدم ارزندگی بعضی از سهام بازار است. اما آنچه می تواند این تحلیل ها را با شک همراه کند، ارزش دارایی های یک شرکت است. قیمت دارایی برای بعضی از بنگاه های بورسی حتی بعضی از شرکت های کوچک به حدی بالا است که تحلیلگران باسابقه و قدر را نیز درخصوص عدم ارزنده بودن آن به شک می اندازد. این شرایط اما تحلیل های اقتصادی را زیر سوال نمی برد و به سیستم بیمار اقتصادی بازمی گردد که دهه هاست بر کشور حاکم است. شاید بتوان گفت اگر اقتصاد کشور مفهوم واقعی بازار را در خود نهفته داشت یا از سوی دیگر اگر سیاست گذاری اشتباه و سیستم مریض پولی بر اقتصاد کشور حاکم نبود، در جهت راحت تری امکان رد ارزندگی سهام براساس دارایی های منجمد و با قدرت نقدشوندگی بسیار پایین وجود داشت.

تناقض ارزش یک دارایی با ارزندگی آن

همان طور که اشاره شد هر چند بعضی از شرکت ها با روش های مختلف ارزش گذاری توجیهی برای دادوستد در قیمت های فعلی ندارند اما وقتی نگاهی به دارایی ها این شرکت ها می اندازیم، نتیجه می گیریم چرا نباید سهام شرکتی که با مقادیر سنگین از دارایی همراه است، ارزنده باشد. نمونه واضح این مهم بازار مسکن است. نگاهی به سوابق قیمت ها در این بازار از جهش های متوالی ارزش ملک و زمین و در نتیجه حفظ جذابیت آن برای سرمایه گذاران به عنوان دارایی امن حکایت دارد. بر این اساس با یک سیستم بیمار پولی و ایجاد تورم های افسار گسیخته در دوره های مختلف، سرمایه گذار به این الگوی ذهنی رسیده است که گرچه عایدی سالانه (حاصل از اجاره مسکن) پایین است اما با توجه به تورم های فعلی، زمین و ملک می تواند دارایی امنی باشد. همین موضوع نیز سبب شده تا با وجود قدرت نقدشوندگی پایین دارایی مذکور اما جهش قیمت ها ادامه داشته باشد. شاید از این منظر (قدرت نقدشوندگی پایین)، زمین و ملک برای خرید و نگهداری به صرفه نباشد اما به هر حال سال هاست این رویه به دلیل ساختار مریض اقتصادی و همزمان با آن تورم ساختاری، عدم تغییر کسری بودجه ادامه پیدا نموده است. این شرایط سبب شده تا تحلیلگر اقتصادی در بازار مسکن، انتظار کسب سود از دو محل عایدی اجاره (P/ R) و عایدی سرمایه (Capital Gain)را در ذهن بپروراند. درحال حاضر براساس آخرین آمار در دست، نسبت P/ R در بازار مسکن بیش از 24 مرتبه است. این موضوع می تواند نشانه ای از بالا بودن قیمت مسکن نسبت به سطوح تعادلی خود باشد. از این جهت سودگیری با توجه به این نسبت توجیه پذیر نیست. پس تمام تمرکز روی ارزش سرمایه است. از این رو سرمایه ها به بخش غیرمولد مسکن وارد می گردد که نتیجه یک ساختار معیوب است. این ایراد وارده بر بازار مسکن در کل اقتصاد ایران اما دیده می گردد. در بورس تهران نیز همین اتفاق درحال رخ دادن است. از این رو در بازار سهام هر چند بعضی سهام از تمامی روش های ارزش گذاری، غیرارزنده شناخته می شوند و از نسبت قیمت به درآمد بالایی برخوردارند اما با توجه به حجم بالای دارایی (زمین و ملک) و همچنین نگاهی به تجربیات گذشته و الگوهای ذهنی شکل گرفته مبنی بر رشد قیمت سهام پس از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، موردتوجه بورس بازان قرار دارند.

زمین بهتر است یا سهام؟

هر چند زمین و سهام دو مقوله جدا از هم هستند و شاید قیاس این دو دلیلی نداشته باشد با این حال اتفاقی که اتفاق افتاده این است که در بورس تهران بعضی این موضوع را مطرح می نمایند که خرید سهام و سرمایه گذاری در بورس بهتر از خرید زمین و ملک است. یکی از مهم ترین دلایل این تفکر به قدرت نقدشوندگی بسیار بالای سهام در برابر ملک و زمین بازمی گردد چراکه برخلاف زمین و ملک که برای نقد کردن به فرایندی طولانی احتیاج دارند، خرید و فروش سهام با یک کلیک و به راحتی امکان پذیر است. روایت بازاری این روزهای بورس تهران نیز این است که سهامدار براساس میزان سهم خود از یک شرکت، مالک آن شرکت است. پس زمانی که می توان با خریداری سهام یک شرکت، صاحب مقداری از دارایی های آن شرکت (زمین و ملک) با ارزش به مراتب کمتر از ارزش روز آن شد چرا باید ملک را در بازار مسکن با قیمت روز و حتی بعضا بالاتر از قیمت روز خریداری کرد. این روایت بازاری گرچه با نقدهای بسیاری همراه است اما اساس رشد قیمتی بسیاری از نمادهای بورسی در شرایط کنونی همین موضوع است. موضوعی که سبب شده تا زمین بازی بورس تهران این روزها در اختیار زمین داران قرار گیرد.

نگاه بورس بازان به بازار جهانی

امروز (دوشنبه) بازگشایی بازار جهانی می تواند مورد رصد بورس بازان قرار گیرد. جایی که به سبب شیوع ویروس کرونا در چین و تسری آن به 25 کشور جهان و افزایش سرعت انتشار آن، قیمت کامودیتی ها در بازار جهانی افت محسوسی را تجربه کردند. به صورت معین نفت و فلزات رنگی ریزش های شدیدی را در پی شیوع بیماری کرونا شاهد بودند. مس ریزش 11 درصدی را تجربه کرد و فلز روی 10 درصد از ارتفاع قیمتی خود را از دست داد. هر بشکه نفت برنت نیز با عقبگرد 13درصدی به کانال 56 دلار سقوط کرد. با این حال، بعضی تحلیلگران معتقدند چنین رویکردی بیشتر از روی هیجان است و این عوامل گذرا هستند. باید دید در معاملات امروز، بازار جهانی می تواند آرامش خود را باز پس گیرد یا خیر.

نگاهی به معاملات روز یکشنبه

روز گذشته فملی درحالی در صدر فهرست نمادها با بیشترین اثرگذاری مثبت بر شاخص کل نهاده شد که روز شنبه در پی افت های قیمتی در بازار جهانی با کاهش 4/ 3 درصدی ارزش روبرو شده بود. به نظر می رسد در روز تعطیلی بازارهای جهانی، بورس بازان براساس شایعاتی مبنی بر افزایش سرمایه فملی از محل تجدید ارزیابی دارایی ها در سمت خرید این سهم نشستند. ملی مس ایران درحالی طی روز گذشته رشد بیش از 5/ 4 درصدی قیمت پایانی (متوسط قیمت سهم در طول یک جلسه معاملاتی) را تجربه کرد که این نماد از نیمه بازار با صف خرید سنگینی همراه بود. این رشد ارزش بازار فملی موجب شد تا این نماد اثرگذاری مثبت 742 واحدی بر دماسنج اصلی بازار سهام داشته باشد. از دیگر نمادهایی که بیشترین حمایت را از شاخص کل به عمل آوردند می توان به حکشتی، خساپا و اخابر اشاره نمود. نماد شرکت مخابرات ایران درحالی حامی 335 واحدی نماگر اصلی بازار بود که افت قیمتی همراه موجب فشار 151 واحدی بر نماگر اصلی بازار شد. از دیگر نمادهایی که اثرگذاری منفی بر این نماگر داشتند نیز می توان به فارس، رمپنا و ومعادن اشاره نمود. طی روز گذشته ما در اطلاعیه ای خبر از افزایش سرمایه 167 درصدی داد. این افزایش سرمایه شرکت بیمه ما از محل تجدید ارزیابی دارایی ها و به منظور برخورداری از معافیت اقتصادیاتی خواهد بود.