فیلم اینک آخرالزمان - داستان کلی ، تحلیل ، نقد و آنالیز - Apocalypse Now 1979 - آخرین خبر

تهیه نماینده و کارگردان: فرانسیس فورد کاپولا. نویسندگان فیلمنامه: جان میلیوس، کاپولا، مایکل هر (قسمت های روایی)؛ بر اساس داستان قلب تاریکی نوشتهٔ جوز کنراد. بازیگران: مارلون براندو (سرهنگ والتر کورتز)، رابرت دووال (سرهنگ ویلیام بیل کیلگور)، مارتین شین (سروان بنجامین آل ویلرد)، فردریک فارست (شف هیکس)، آلبرت هال (چیف فیلیپس)، سام باتمز (تفنگدار لنس بی. جانسون)، لارنس فیشبورن (تفنگدار تایرون میلر)، دنیس هاپر (عکاس/ خبرنگار)، جی. داسپرادین (ژنرال کورمن)، هریسون فورد (سرهنگ لوکاس)، جری زایمر (جری)، اسکات گلن (سروان ریچارد کلبی)، بوبایرز (سرگرد ژیان). محصول کمپانی یونایتد آرتیستز. مدت: 139 دقیقه بودجه: 5/ 31 میلیون دلار. فروش: 4/83 میلیون دلار.

اسکارها:

• بهترین فیلمبرداری: ویتوریو استورارو.
• بهترین صدا: والتر مرچ، مارک سرگر، ریچارد بگز، نیتن باکسر.

نامزدهای اسکار:

• بهترین فیلم.
• بهترین کارگردان: فرانسیس فورد کاپولا.
• بهترین بازیگر مرد نقش دوم: رابرت دووال.
• بهترین فیلمنامهٔ غیر اریژینال: جان میلیوس، کاپولا.
• بهترین تدوین: ریچارد مارکس، والتر مرچ، جرالد بی. گرینبرگ، لیزا فروچتمن.
• بهترین طراحی صحنه: دین تاولاریس، آنجلو پی. گراهام، جورج ر. نلسون.

سایر برندگان اسکار 1979:

• بهترین فیلم: کریمر علیه کریمر.
• بهترین کارگردان: رابرت بنتون (کریمر علیه کریمر).
• بهترین بازیگر مرد: داستین هافمن (کریمر علیه کریمر).
• بهترین بازیگر زن: سلی فیلد (نورما ری).
• بهترین بازیگر زن نقش دوم: مریل استریپ (کریمر علیه کریمر).

خلاصه داستان

به سروان ویلرد (مارتین شین)- که تا اینجای کار به اندازهٔ کافی از خشونت و بی رحمی های جنگ لطمه خورده- ماموریت می دهند تا سرهنگ والتر کورتز (مارلون براندو) قهرمان جنگی را بیابد و به زندگی اش انتها دهد. ویلرد که توسط نیروهای پرقدرت تر از حس وظیفه شناسی به اعماق جنگل کشانده شده، به اتفاق چیف(آلبرت هال)، شف (فردریک فارست)، لنس (سام پاتمز) و میلر، که در محله های فقیر نیویورک بزرگ شده و نقش اش را لارنس فیشبورن چهارده ساله بازی می نماید، با قایقی بزرگ راهی این ماموریت می شوند. سفر آنها همراه با نوای راک اندرول و برای پیدا کردن سرهنگ کورتز اسرار آمیز، با حوادث مختلفی نقطه گذاری شده و بیش از آنکه پیشروی به طرف شمال رودخانه باشد، نقب زدنی وحشتناک به درون آن تاریکی های وجود بشر است. در انتها ویلرد با سلحشور دیوانه در مخفیگاه اش- جایی که پیروان اش او را همچون رب النوعی می پرستند- روبرو می شود و سپس در حالی که بومی ها گاوی را قربانی می نمایند، ویلرد نیز کورتز را به قتل می رساند.

از فراز ردیف درخت ها و با صدای خفهٔ چرخش پره های هلی کوپتر و ترانهٔ فراموش نشدنی The End گروه دورز قدم به ویتنام می گذاریم. گرد وغباری به آسمان می رود و ناگهان ابری از ناپالم ای رنگین آسمان را می پوشاند. سروصدای پرهٔ هلی کوپتر جای خود را به صدای چرخش یک پنکهٔ سقفی می دهد و سروصورت وراونهٔ مارتین شین (در نقش سروان ویلرد) نمایان میشود. هموست که نخستین خط دیالوگ فیلم را ادا می نماید: آه، سایگون… هنوز در سایگون ام. جریان بی امان و خلسه آور صدا و نور و خشونت این فیلم تکان دهنده به ما می قبولاند که حس وحال و جنس و شکل جنگ ویتنام همین طورها بوده است و همین به نوبهٔ خود کافی است تا از فیلم اکسپر سیونیستی کاپولا یک شاهکار سازد. بعضی به خاطر آنکه او نتوانسته داستانی منسجم را تعریف کند یا به گونه ای عمیق تر به مضامین اصلی خود بپردازد، فیلم را اثری آشفته قلمداد کردند و خود کاپولا نیز به این خاطر که در نهایت نتوانسته آن انتها آخر زمانی مورد اشاره را پیاده کند، از فیلم اش ایراد گرفت. ماموریت ویلرد برای تمام کردن کار پرافتخارترین نظامی ارتش، سرهنگ کورتز دیوانه که به عنوان یک سرباز منفعل ولی به منزلهٔ یک سلحشور بی رحم، نفوذ وشهرت زیادی پیدا نموده، نتوانست ایده های فیلم را به هم گره بزند. بیست و دو سال پس از نمایش اولیهٔ فیلم، کاپولا و همکاران اش دوباره روی فیلم شان کار کردند و بازگشت اینک آخرالزمان را عرضه کردند تا بدین ترتیب تکه های جا افتاده را سرجایش بگذارند و مضمون های مبهم فیلم را آشکارتر بیان نمایند. ولی بازبیننده ها در خصوص دستاوردهایش شک و تردیدهایی داشتند و آنچنان که باید از فیلم استقبال نکردند، حالا، بدون توجه به این مسئله که شما کدام ورسیون را تماشا می کنید، اینک آخرالزمان فیلمی است حیرت آور که از بسیاری جهات پیروز است: از آن حملهٔ رعب آور هلی کوپترها با نوای کوبندهٔ اپرای واگنر گرفته تا نمایش پرزرق و برق در دل جنگل، کاپولا تصاویر و لحظاتی فراموش ناشدنی آفریده و داستانی ترسناک و پرفراز و نشیب تعریف نموده است. وقایع و حوادث سورئال فیلم و تصویر بی رحمانه ای که از جنگ نشان می دهد، اینک آخرالزمان را به تجربه ای پیروز و پیروزمندانه تبدیل نموده؛ پیروزیتی که به خصوص به روشی بر می شود که کاپولا توانسته بده/ بستان سربازها را در طول سفرشان و بر روی رودخانه تا قلب تاریکی، به توصیف در آورد.

حکایت بزرگ بینی های کاپولا، سکتهٔ قلبی مارتین شین و رفتار براندو گونهٔ براندو، الهام بخش مستندی خارق العاده و یک نمایش کمدی مستقل شد. در حالی که فیلم را تماشا می کنیم، ناخواسته به یاد باطی می افتیم که در پشت صحنه جریان داشته. به جای آنکه آن مسایل حواس مان را پرت کند، به لذت مان از تجربهٔ بازبینی این فیلم، اضافه می نماید. درست است که این فیلم دربارهٔ ویتنام بوده ولی در ضمن خروار/ خروار از دورانی بلند پروازانه در هالیوود حکایت دارد و از افراط کاری هایی که گاه به هنر منتهی می شده است.

بازیگران

*مارتین شین: شخصیت مارتین شین توصیف جذاب و پیچیده ای از افسری اطلاعاتی است که در عین ره سپردن به سوی قرارگاه سرهنگ کورتز به قلب تاریکی خودش سفر می نماید شین آنقدر نقش را جدی گرفت و برای ایفایش آنقدر تمرین کرد و زحمت کشید که در نتیجه سکته کرد ولی خوشبختانه پس از مدت کوتاهی استراحت دوباره به سر فیلمبرداری برگشت تا کارش را تکمیل کند. در بدلندز (1973) شین در نقش قاتلی آشفته حال به همان اندازه مایه گذاشته بود. پس از مدتی کارهای معتبر در عالم تلویزیون از جمله اعدام سرباز وظیفه اسلواک (1974)، در نقش جان. اف. کندی در مینی سریال کندی (1983) و برادرش رابرت در موشک های اکتبر (1974)، دوباره به عالم سینما برگشت و در گاندی (1982)، منطقه مرده (1983)، وال استریت (1987) و D­­­­a (1988) بازی کرد. قابل توجه ترین کارهایش در سال های اخیر عبارتند از: اگه می تونی منو بگیر و بازی سربسته (2003) وی به خاطر حضورش در سریال تلویزیونی عمارت غربی (کاخ سفید) در نقش رئیس جمهور آمریکا که از سال 1999 به این سو پخش می شود، شهرت دارد.

رابرت دووال: در اینک آخرالزمان نمی توانید چشم از رابرت دووال در نقش سرهنگی یاغی بردارید که هم می خنداند و هم به وحشت می اندازد. وی با همان هنرنمایی کوتاه ولی پرقدرت اش، سایهٔ خود را بر کل فیلم انداخته است. دووال بی شک یکی از بزرگ ترین بازیگران معاصر است که در نقش هایی فراموش نشدنی ظاهر شده: در پدر خوانده 1 و 2 (1972 و 1974) در نقش مشاور و وکیل خانواده در سانتینی بزرگ (1979) در نقش یک خلبان جنگی کهنه کار و دیوانه، در اعترافات واقعی (1981) در نقش برادر شریف و کارآگاه یک کشیش اعظم مجنون و در بخشش های محبت آمیز (1983) در نقش یک خواننده کانتری میوزیک.

*دنیس ها پر: نقش خبرنگار/ عکاسی هپوروتی را (بر اساس شخصیت خبرنگاری واقعی به نام تیم پیچ) با تعادلی درست بین سلامت عقل و دیوانگی، بازی می نماید. او، هم راهنمای غیر قابل اعتماد ویلرد است و هم یک احمق خل وچل و سرخورده که آشکارا، هم از اوضاع سر در می آورد و هم نمی داند چه خبر است. او ظاهراً به اندازهٔ کافی دور و بر مخفیگاه کورتز پلکیده، چون ادعا می نماید که کورتز سلحشوری شاعر به معنای سنتی اش، است و همهٔ ما فرزندان اش هستیم. ایفای نقش آدم های خل و چل برای دنیس هاپر تازگی نداشت چون در کارنامه اش به نقش هایی مشابه در ایزی رایدر (1969)، مخمل آبی (1986) و رد راک وست (1993) بر می خوریم.

*مارلون براندو: با وجود تمامی مشکلاتی که ایجاد می کرد، براندو در سراسر زندگی حرفه ای اش بازی های منسجمی ارائه داده. اتوبوسی به نام هوس (1951) و در بار انداز (1954) اش هنوز هم به عنوان نمونه هایی از نبوغ مثال زده میشود. ولی متاسفانه اینک آخرالزمان در این زمینه استثناء است و سرخورده می نماید. پس از آن که در سه چهارم فیلم صحبت کورتز مرموز را می شنویم خاتمه او را در سایه/ روشن می بینیم که شعر دکلمه می نماید و حرف هایی نامربوط در باب سرنوشت آدمی به زبان می آورد. مارلون براندو پیشاپیش، یک میلیون دلار از کاپولا گرفت ولی ادا درآورد و سر فیلمبرداری نیامد. مدام تهدیدش می کرد که پروژه را ترک می نماید و پول را هم پس نمی دهد. کاپولا به کارگزار براندو پیام داده بود که برایش اهمیتی ندارد و اگر نتواند با براندو کار کند می رود سراغ جک نیکلسون، رابرت دونیرو یا آل پاچینو. ولی وقتی خاتمه سروکلهٔ براندو پیدا شد 50- 40 کیلویی اضافه وزن داشت و اعتراف کرد که نه فیلمنامه را خوانده و نه حتی خود کتاب قلب تاریکی کنراد را. وقتی هم بالاخره فیلمنامه را خواند، حاضر نشد طبق آن کار کند. پس از روزها جر و بحث و دعوا سر تک تک دیالوگ ها، بالاخره سر بداهه پردازی و جولان دادن بر اساس همان دیالوگ ها توافق شد و در نهایت نیز بر پایهٔ خواستهٔ براندو، در سایه/ روشن از او فیلمبرداری شد (چون نمی خواست هیکل و شکم گنده اش توی ذوق بزند). براندو گردو خورد و زمزمه کرد: انسان تنها جانوری است که خونین ترین- که بی هدف می کشد، به خاطر لذت اش می کشد- (مکث طولانی) به پشه قورت دادم. متاسفانه از آن به بعدش را دیگر نتوانست ادامه دهد.

*فردریک فارست: اگر کاپولا گروه بازیگرهای همیشگی خودش را می داشت، فردریک فارست در میانهٔ فهرست اش قرار می گرفت. تعدادی از بهترین فیلم های فارست، فیلم هایی است که برای کاپولا بازی نموده: مکالمه (1974)، یکی از قلب (1982) و تاکر: انسان و رویایش (1988). او به خاطر نقش آفرینی اش در رز (1979) نامزد جایزهٔ اسکار شد. فارست، پراکنده کار می نموده و از این رو در کارنامه اش به تعدادی فیلم خوب، و تعداد زیادتری فیلم های متوسط و بد برمی خوریم. به قولی، بهترین کارهایی که ارائه داده و در فیلم های تلویزیونی کبوتر تنها (1989) و همشهری کوئن (1992) بوده ولی در بین فیلم هایش به این ها نیز برمی خوریم: دو جیک (1995)، ساعت های سایه و زمین پهناور (هر دو در 2002).

*لارنس فیشبورن: چهارده ساله بود که در اینک آخرالزمان بازی کرد و گفته شده که تجربهٔ کاری اش در آن فیلم تاثیری عمیق بر زندگی اش گذاشته است (هنرنمایی پراحساس اش در نقش تفنگدار تایرون میلر این را به خوبی نشان می دهد.) فیشبورن در ماهی پرجنب و جوش (1983) و کاتن کلاب (1984) نیز دوباره با کاپولا همکاری کرد و از جمله در رنگ ارغوانی (1985) اسپیلبرگ و school Daze (خل و چل بازی های دوران مدرسه، 1986) اسپایک لی، ظاهر شده است، ولی با سلطان نیویورک (1990) بود که فیشبورن در نقش یک گنده قاچاقچی سابق، مشهور شد. سپس در بر و بچه های محله (1991) جان سینگلتون بازی کرد و خاتمه با Deep Caver (1992) برای نخستین بار در نقش اصلی ظاهر گشت. در سال های اخیر سه گانهٔ ماتریکس (1999، 2001 و 2003) بازی نموده و در بچه های دوچرخه ای (2003) و در رودخانهٔ مرموز (2003).

کارگردان

فرانسیس فورد کاپولا زمانی خاطرنشان کرد: اینک آخرالزمان دربارهٔ ویتنام نیست؛ خود ویتنام است. با آنکه این اظهار نظر خیلی ها را عصبانی کرد، ولی شک نیست که کاپولا فیلمی عالی، فراموش نشدنی و از لحاظ تصویری، نفس گیر ساخته است. کاپولا از آن آدم هایی نبود که سنگ های کوچک بردارد و برای تهیهٔ فیلم هر چه دارایی داشت رهن گذاشت تا بودجهٔ فیلم را تامین کند. البته لطمه ای که از لحاظ روحی خورد از این هم شدیدتر بود. او چند بار در جریان فیلمبرداری تهدید به خودکشی کرد و کنار آمدن با براندوی دمدمی مزاج نیز دست کمی از دست و پنجه نرم کردن با توفان های منطقه را نداشت که مدام تمامیت خود فیلم را تهدید می کردند و گاهی نیز واقعاً چنین کردند: یک بار توفان دکورهای فیلم را به طور کامل نابود کرد که مجبور شدند دوباره آنها را بسازند. کاپولا در جریان فراوری فیلم حدود 50 کیلویی لاغر شد. میزان بلند پروازی هایش فراتر از آن می رفت که از عهدهٔ پیاده کردن شان برآید. در سال 1979 در کنفرانس مطبوعاتی اش در جشنوارهٔ کن خاطرنشان کرد: مقدار زیادی پول و وسیله در اختیار داشتیم؛ ساختن این فیلم کاری حماسی بود و مثل خود فیلم پیچیده. و همین درام انسانی بود که الهام بخش الینور کاپولا (همسر کارگردان) برای ساختن قلب های تاریکی: آخرالزمان یک کارگردان (1991)، مستندی شد که به وقایع نگاری فراوری این فیلم می پردازد.

پشت صحنه

• کاپولا مدام به فیلمبرداری ادامه داد و داد و کیلومترها فیلم گرفت چون نمی دانست که دقیقا چه داستانی را می خواهد تعریف کند و چطور باید تمام اش کند.
• کاپولا در بروشور تبلیغاتی بازگشت اینک آخرالزمان مینویسدوحشت نموده بودیم مبادا فیلم، زیادی طولانی باشد.