محسن جوادی: یکی از بهترین شیوه های گسترش و نمود جایزه جلال، نقد است - آخرین خبر

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، برنامه شب های هنر در شب گذشته، میزبان اختتامیه سیزدهمین دوره جایزه جلال بود. به علت شیوع بیماری کرونا این اختتامیه به صورت زنده از شبکه چهار سیما به روی آنتن رفت. در این نشست مسئولان اجرایی و علمی این جایزه به صحبت درباره این جایزه پرداختند و در آخر نیز برگزیدگان این دوره معرفی گردیدند.

جواد مولانیا، مجری برنامه سخنان خود را با خواندن شعری در مدح جلال آل احمد از مهدی اخوان ثالث شروع کرد و بعد از آن نیز به پای گزارشی از محفل شعرخوانی دانشگاه صدا و سیما نشستیم. شاعرانی مانند میلاد عرفان پور، محمدحسین ملکیان و محمد توکلی در این برنامه به خواندن شعر پرداختند.

در قسمت اول این برنامه محمدرضا شرفی خبوشان میزبان دکتر محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. محمدرضا شرفی خبوشان در شروع سخنانش به اهمیت جایزه ادبی جلال اشاره نمود و گفت: جایزه جلال مهم ترین جایزه ادبی کشور است که زمینه های مهمی را موردتوجه قرار داده است که شامل بعد روایت است. جایزه ای با این ابعاد احتیاجمند توجه همگان است. ما انتظار داریم که جامعه کتابخوان و نویسندگان و دست اندرکاران نشر به این جایزه توجه بیشتری نمایند تا بتوان این جایزه را فراگیر کرد و به اهداف خودش رساند.

زبان یک امر پویا است

محسن جوادی نیز هدف اصلی این جایزه را ارتقای زبان و ادبیات ملی و ایرانی دانست. او با اشاره به این مسئله گفت: این ارتقا شکل های مختلفی دارد و هرکاری می تواند گامی در این راه باشد. آنچه بر عهده جایزه ادبی جلال گذاشته اند، تقدیر از مولفان پیشرو و شاخص است. برای رسیدن به این هدف ابزار های متعددی احتیاج است که جایزه جلال تنها یکی از آن ها است. درباره ارتقای زبان باید گفت زبان یک امر پویا است و رشد آن نیز به عوامل متعدد بستگی دارد و جایزه جلال می تواند یکی از مهم ترین این عوامل باشد. ارتقای ادبیات ملی و ایرانی نیز منوط به پرداخت درست به مسائل مختلف اجتماع است.

خبوشان با طرح پرسش خوانده شدن آثار منتخب جایزه جلال باید یکی از اهداف اصلی باشد. آیا برنده شدن این جایزه باعث بیشتر دیده شدن این آثار شده است بحث را ادامه داد.

ظرفیت سازی مناسبی برای جایزه جلال ننموده ایم

جوادی در جواب گفت: آنچه مطلوب ما باشد، خیر. اما این جایزه باعث فروش بیشتر این کتاب ها شده است. بسیاری از این نویسندگان توانسته اند آثارشان را در جوامع بین المللی مطرح نمایند. متأسفانه ما ظرفیت سازی مناسبی برای این جایزه نکردیم. برگزیده شدن در این جشنواره باید اعتبار بیشتری برای نویسنده ایجاد می کرد تا بتوان آثار بهتری پدید آورد. البته باید گفت جایزه جلال یک جایزه ملی است و تمام تشکل های علمی و ادبی باید کمکی برای پیشرفت این جایزه باشند.

جایزه جلال دعوت به خواندن است

خبوشان جایزه جلال را نوعی دعوت به خواندن دانست و محسن جوادی گفت: یکی از بهترین شیوه های گسترش و نمود جایزه جلال نقد است. باید فضایی ایجاد گردد تا بتوان نقد هایی بر آثار برگزیده نوشت تا هم این آثار خوانده گردد و هم نویسنده بتواند متوجه نقاط ضعف و قوت خود گردد.

خبوشان نیز بحث را به سوی نحوه اعتباربخشی جایزه سوق داد و جوادی در جواب گفت: بخشی از اعتبار مربوط به کتاب است. بخش دیگر مربوط به انتخاب نمایندگان و داوران است. ما در جایزه جلال کوشش می کنیم تا با تشکیل یک هیئت علمی معتبر بتوانیم اعتبار قابل قبولی به آثار منتخب ببخشیم. این هیئت علمی از استادان صاحب نام ادبیات هستند و بعضی از آنان در گذشته همین جایزه را دریافت نموده اند.

برندگان کتاب سال برندگان جایزه جلال هستند

جوادی بیان کرد: ما کوشش کردیم جدای از جنبه نقدی جایزه این مسئله را نیز برای نویسندگان فراهم کنیم و در حال حاضر برندگان جایزه جلال برندگان کتاب سال هم هستند و لوح تقدیر خود را از دست رئیس جمهور دریافت می نمایند.

ضرورت وجود جایزه های متعدد

جوادی درباره امکان و ضرورت ایجاد جشنواره ها و جوایز مختلف گفت: هیچ جایزه ای جای دیگری را تنگ نمی نماید. من موافق این مسئله ام، اما باید بعضی از آنان به عنوان جوایز اصلی شناخته شوند. البته تعدد این جوایز نباید باعث بی ارزش شدن چنین رویداد هایی گردد. شناسنامه این جایزه نیز باید معین باشد. یعنی داوران باید برای مخاطب شناخته شده باشد تا خریدار کتاب بتواند با دیدگاه آن هیئت علمی برای انتخاب آن کتاب آشنا گردد. یکی از بخش های جانبی این دوره از جایزه جلال ادبیات دفاع مقدس است و امیدوارم این نوع ادبی نیز صندلی خود را در جامعه پیدا کند.

بعد از این گفت گو بخشی از مستند جلال در اورازان پخش شد.

بهروز جلالی، دبیر اجرایی این برنامه نیز مهمان شب های هنر بود. او درباره زمینه های قانونی و چگونگی انتخاب داوران جایزه ادبی جلال صحبت کرد و گفت: این جشنواره مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را دارد. این جایزه در همان شورا هیئت امنایی دارد که رئیس این هیئت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است. هئیت امنا هیئت علمی جایزه را انتخاب می نمایند که به دست وزیر منصوب می شوند. این هیئت داوران را معین می نماید. آثاری که در سال گذشته به زبان فارسی در ایران منتشر شده است و به دبیرخانه فرستاده شده است در زمینه ها و گروه های مختلف آنالیز می شوند. کتاب ها در شهریور ماه پایش شدند و کتاب های نهایی انتخاب شد. این کتاب ها از اوایل مهرماه در اختیار داوران نهاده شد و بعد از آنالیز آثار، کتاب های برگزیده معرفی گردیدند.

جلالی در ادامه به تعداد آثار دریافت شده اشاره نمود و گفت: موضوع آمار آثار سال جاری با سال گذشته تفاوت هایی داشت. ما نگران بودیم که با توجه به شیوع ویروس کرونا نتوانیم آثار را در اختیار داشته باشیم. اما با همکاری ناشران توانستیم این مهم را به خاتمه برسانیم. در بخش داستان بلند و رمان 820 اثر، در بخش داستان کوتاه 342 اثر، در نقد ادبی 76 اثر و در بخش مستندنگاری 474 اثر به دبیرخانه سیزدهمین دوره این جایزه رسیده است.

در این بخش اعضای هیئت علمی سیزهمین دوره جایزه ادبی جلال معرفی گردیدند و ابراهیم حسن بیگی (دبیر علمی)، مرتضی سرهنگی، محمدرضا بایرامی، مریم مشرف الملک، مصطفی جمشیدی، ابوالفضل حری، حمید حسام، علی چنگیزی و محمدرضا شرفی خبوشان اعضای آن بودند.

ابراهیم حسن بیگی مهمان این بخش از برنامه بود. او در شروع سخنانش به معرفی نامزد ها و داوران بخش داستان بلند و رمان و داستان کوتاه پرداخت. او اشاره نمود: داوران بخش داستان بلند و رمان سعدی تشکری، جواد افخمی، علی چنگیزی هستند. نامزد های این بخش نیز اوراد نیمروز نوشته منصور علی مرادی از نشر نیماژ، با اعمال شاقه اثر محمد حنیف از نشر نیستان، خیال باز به قلم احمد حسن زاده از نشر نون نامزد های این بخش اند و اثر شایسته تقدیر این بخش اوراد نیمروز نوشته منصور علی مرادی از نشر نیماژ است.

بعد از اعلام اثر شایسته تقدیر پیغام نویسنده نیز پخش شد. نویسنده این اثر اظهار داشت این رمان داستان زندگانی مردم کویر است.

او در ادامه به معرفی داوران بخش داستان کوتاه پرداخت و گفت: داوران این بخش، راضیه تجار، داریوش عابدی و عبدالمجید نجفی هستند و متأسفانه آثاری که در این بخش به دست ما رسید، هیچ کدام دارای ویژگی های کیفی و فنی داستان کوتاه نبودند و در این بخش هیچ برگزیده ای وجود ندارد. امیدوارم در سال های آینده شاهد ارتقای سطح این داستان ها شویم.

در خاتمه صحبت های حسن بیگی مستندی درباره فرایند اجرایی جازه جلال آل احمد پخش شد. در این مستند اعلام شد به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع مقدس، بخش ویژه ای برای تقدیر از آثار نوشته شده در این حوزه در نظر گرفته شده است. داوران این بخش فعالان و خبرنگاران رسانه در حوزه کتاب و ادبیات بودند. از خبرگزاری ها درخواست شد تا نماینده های خود را به دبیرخانه معرفی نمایند. بر اساس تصمیم این داوران دوازده نویسنده و مستندنگار در حوزه دفاع مقدس معرفی گردیدند. محمدرضا بایرامی، احمد دهقان، مجید قیصری، حبیب احمدزاده، داود امیریان، قاسم علی فراست، داود غفارزادگان، گل علی بابایی، حمید حسام، اکبر صحرایی، علی موذنی و رحیم مخدومی برگزیدگان این بخش ویژه بودند. دوره آموزشی جایزه ادبی که به رسم هرساله در طول اجرای جایزه ادبی جلال آل احمد برگزار می شد، سال جاری در فضای مجازی برگزار گردید.

مسائل جایزه ادبی جلال

علیرضا بهرامی مجری این برنامه به طرح مسائلی چالشی درباره این جایزه پرداخت و گفت: یکی از مسائلی که در اجرای این جایزه ادبی وجود دارد، این است که در گذشته در دل جایزه کتاب سال برگزار می شد. از دوره هفتم این جایزه به بنیاد شعر و ادبیات داستانی منتقل شد و برنده جایزه ادبی جلال به عنوان جایزه کتاب سال نیز معرفی گردید. باید دید این کار چه مزیتی داشت؟ مسئله دوم اینکه در دوره های اخیر ناشران و مولفان باید کتاب های خود را برای دبیرخانه بفرستند. اگر ناشری اثرش را به دبیرخانه نفرستد، وظیفه دبیرخانه چیست؟ و اینکه چه اقداماتی برای جهانی شدن این جایزه در نظر گرفته شده است؟

جلالی در پاسخ به این سوالات گفت: دلیل تجمیع این دو جایزه این بود که دلیلی نداشت چند جایزه ای که از سوی یک معاونت فرهنگی اهدا می شد، دارای منتخب های متفاوت در بخش داستان باشند. به همین دلیل است که دبیر کتاب سال دبیر جایزه جلال هم بود. درباره جمع آوری کتاب ها هم باید بگویم مرحله تجمیع آثار جایزه جلال از چند محور انجام می گردد. یکی از آن ها استعلام از خانه کتاب و ادبیات ایران است. یعنی علاوه بر آثاری که از سوی ناشران و مولفان به دست ما می رسد، آن فهرست نیز دردسترس است و هیچ اثری از چشم ما دور نمی ماند. هر کتابی که از سوی ناشران فرستاده نگردد، توسط دبیرخانه خریداری می گردد. درباره سوال آخر هم باید بگویم این جایزه آیین نامه ای دارد و اجرایی شدن این آیین نامه در حوزه جهانی شدن احتیاج به کار اجرایی بسیاری دارد که ما در حال اجرا آن هستیم.

در ادامه نیز بحث هایی برای ارتقای هدایای این جایزه ادبی درگرفت.

در این بخش از برنامه داوران بخش نقد ادبی جایزه ادبی جلال معرفی گردیدند. محمدرضا سنگری، حمیدرضا شعیری و کامران پارسی نژاد داوران این بخش بودند.

نامزد های این بخش نیز شامل کتاب های اسطوره کاوی عشق در فرهنگ ایرانی به قلم بهمن نامور مطلق از نشر سخن، تاریخ بدن در ادبیات نوشته مهدی زرقانی از نشر سخن و حماسه مسیب نامه به تصحیح میلاد جعفرپور از انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن، روایت شناسی درام به قلم پرستو محبی از نشر جام زرین و فسلفه داستان داستان به قلم احمد شاکری از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بود و اثر شایسته تقدیر این بخش کتاب تاریخ بدن در ادبیات نوشته مهدی زرقانی بود. کتاب روایت شناسی درام از پرستو محبی نیز به عنوان اثر تجلیل شده معرفی گردید.

در آخر نیز برگزیده های بخش مستندنگاری اعلام شدند. برگزیده این بخش توسط مرتضی سرهنگی اعلام شد. داوران این بخش مصطفی رحیمی، گل علی بابایی، سعید علامیان بودند.

نامزد های این بخش از ری تا شام، به قلم علی مژدهی از مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، از شریف تا لس آنجلس به قلم پرویز سعادتی از نشر سوره مهر، ده-هشتاد، به قلم میثم امیری، فرکانس هزار و صد و شصت به قلم فضل الله صابری از نشر سوره مهر. قدر مطلق یک توطئه به قلم شاداب عسکری و اسماعیل قمریان از مرکز اسناد انقلاب اسلامی، گوهر صبر به قلم طیبه پازوکی از نشر سوره مهر، مظلوم میهن محبوبم به قلم سیروس شمیسا از انتشارات شفاف بود.

این جایزه به طور مشترک به دو کتاب فرکانس هزار و صد و شصت و کتاب گوهر صبر داده شد. کتاب از ری تا شام نیز در این بخش تجلیل شد.